اقتصاد ایران

بانکداری ایرانی ـ نوسانات ارزی باعث کاهش وام‌دهی بانک‌ها، رشد مطالبات غیرجاری و افت رشد سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شود. از سوی دیگر در صورت فعال شدن استانداردهای حسابداری شوک ارز بر کاهش سود بانک‌ها نیز اثرگذار خواهد بود.

بانکداری ایرانی ـ  یافته‌های پژوهش‌ها در تجارب قبلی شوک ارزی نشان می‌دهد که این شوک می‌تواند موجب کاهش وام‌دهی بانک‌ها، رشد مطالبات غیرجاری و افت رشد سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شود. از سوی دیگر در صورت فعال شدن استانداردهای حسابداری شوک ارز بر کاهش سود بانک‌ها نیز اثرگذار خواهد بود. بر این اساس، لازم است که سیاست‌گذار اقتصادی با بهره‌گیری از تجارب قبلی، سیاست هدفمند و کنترلی را برای کنترل نوسانات ارزی، به کار گیرد و بانک‌ها نیز دیده‌بانی از وضعیت ثبات اقتصاد کلان داشته باشند.

یافته‌های سه پژوهش حاکی از آن است که نوسان ارزی می‌تواند بر متغیرهای «وام دهی بانک ها»، «رشد مطالبات غیرجاری» و «سپرده‌های کوتاه مدت و بلندمدت» اثر منفی داشته باشد، همچنین بررسی یکی از پژوهش‌ها حاکی از آن است که نوسان ارزی بر سود و زیان بانک‌ها نیز اثر منفی خواهد گذاشت، این در حالی است که پژوهش دیگری عنوان می‌کند به دلیل فقدان رویه‌های حسابداری استاندارد و وجود قوانین ورشکستگی بانک‌ها در زمان نوسان ارزی، بانک‌ها با سود و زیان روبه‌رو نمی‌شوند.

 بر اساس یافته‌های این پژوهش‌ها، لازم است سیاست‌های مدونی برای ثبات اقتصادی ارزی ایجاد شود، به نحوی که دامنه این نوسانات محدود شود، همچنین در این شرایط بانک‌ها باید وضعیت بی ثباتی اقتصاد کلان را به‌طور مرتب رصد کرده و دولت و بانک مرکزی نیز باید از سیاست‌های هدفمند و کنترلی برای کاهش بی‌ثباتی اقتصاد کلان، به ویژه تورم و نوسات نرخ واقعی ارز استفاده کنند. با ارزیابی این پژوهش‌ها، می‌توان عنوان کرد که داشتن یک سیاست منسجم ارزی برای نظام بانکی یک اولویت محسوب می‌شود و بانک‌ها و موسسات اعتباری تنها در چارچوب وجود یک پارادایم مشخص ارزی می‌توانند، فعالیت‌های سازنده خود را دنبال کنند. این پژوهش‌ها حاصل تجارب قبلی نوسان ارزی است و نیاز است که سیاست گذار با بهره‌گیری از این تجارب، در خصوص سیاست گذاری برای دوره جدید بهره ببرد.

تشدید مشکلات بانک‌ها

در حالی که بانک‌ها و موسسات اعتباری، در شرایط مناسبی قرار ندارند، نوسانات در سطح اقتصاد کلان نیز باعث تشدید این مشکلات شده است. یکی از عوامل شکل‌گیری و تشدید بحران‌های مالی نوسان ناشی از بازارهای مالی به خصوص نرخ ارز است که ریسک پذیری و بازدهی بانک‌ها را متاثر می‌سازد. در همین چارچوب بانک‌ها ناچارند که ریسک‌های مالی و غیرمالی مترتب بر عملیات بانکی را کاهش دهند که این امر بازدهی پایین تر را به همراه خواهد داشت، بنابراین بانک‌ها لازم است که در جهت تدوین مقررات نوین گام برداشته تا با افزایش سودآوری خود تاثیر شوک‌های ناشی از نوسانات ارز را کنترل کند. 

نوسان ارزی در سال‌های گذشته به‌عنوان یک ریسک مالی، در کنار سایر ریسک‌ها شرایطی ایجاد کرده که منجر به انقباض در بخش واقعی اقتصاد و بروز تلاطم در دیگر بازارهای مالی شده است. در این میان میزان اثرپذیری شبکه بانکی کشور از این نوسانات یکی از مسائل مهم است که پاسخگویی به آن می‌تواند نشان دهنده میزان استحکام بانک‌های داخلی در برابر بحران‌ها باشند. تعداد پژوهش‌هایی که به بررسی اثر نوسان ارز در بازار پول در داخل کشور وجود دارد، بسیار نیست، اما برخی از این پژوهش‌ها به خوبی اثرپذیری بانک‌ها را از نوسانات ارزی مشخص می‌کند.

عملکرد مالی بانک‌های حاضر در بورس

یکی از پژوهش‌ها که نگاه جامعی به این مساله دارد به «بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز بر شاخص‌های عملکرد مالی بانک‌های حاضر در بورس» پرداخته است. درحقیقت این پژوهش، به بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز روی برخی از «شاخص‌های مهم عملکرد مالی» بانک‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. روش تحقیق مورد استفاده، روش توصیفی، علّی است و به جهت نوع تحقیق، کاربردی است. اطلاعات به کارگرفته برای بانک‌های نمونه در دوره زمانی سال 1385 تا 1394 استفاده شده است. در این پژوهش، عنوان شده که نرخ ارز یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر اقتصاد و تعادل میان بخش‌های داخلی و خارجی است و تغییرات آن نقش مهمی در ایجاد نوسانات اقتصادی داشته است، بنابراین بی‌توجهی به آن می‌تواند سبب نوسانات و آشفتگی‌های فراوانی در اقتصاد شود.

 فعالیت بانک‌ها به دلیل ماهیت اقتصادی فعالیتشان، ارتباط تنگاتنگی با نوسانات نرخ ارز داشته و عملکرد آنها از نرخ ارز و نوسانات آن تاثیر می‌پذیرد. این پژوهش در ادامه به بررسی شرایط تحریم و نوسان ارزی، در ابتدای دهه 90 می‌پردازد. در این شرایط پس از تحمیل تحریم‌های گسترده و سخت بانکی و اقتصادی و نوسانات شاخص‌های اقتصاد کلان، بسیاری از گیرندگان تسهیلات نتوانستند با این تحولات همراه شوند و دچار ورشکستگی یا رکود فعالیت شده و در نتیجه از بازپرداخت اقساط خود به بانک‌ها ناتوان شدند.

 در این شرایط برخی گیرندگان تسهیلات ارزی از بازپرداخت اقساط ارزی خود به بانک‌ها خودداری کرده یا آن را به تاخیر انداختند و این شرایط وضعیت بانک‌ها را با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو کرد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که نوسانات نرخ ارز اثر معنادار و منفی روی حجم سپرده‌های کوتاه مدت و بلندمدت دارد. در نتیجه سپرده‌گذاران هنگام متلاطم بودن بازار ارز، تلاش می‌کنند که سپرده‌های خود را به‌صورت ارزی سپرده‌گذاری کنند. همچنین این مطالعه نشان می‌دهد که بین نوسانات ارز و مطالبات غیرجاری بانک‌ها ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد. به بیان دیگر نوسانات ارزی باعث افزایش مطالبات غیرجاری بانک‌ها می‌شود.

 علاوه بر این، بر اساس بررسی این پژوهش، بین نوسانات نرخ ارز و سود خالص بانک‌ها رابطه معنادار ولی منفی وجود دارد، در حقیقت تاثیر منفی تلاطم بازار ارز بر سطح سودآوری بانک‌ها حاکی از سوءمدیریت بانک در مواقع بحران و عدم متنوع‌سازی پرتفولیوی ارزی آنها است. در این پژوهش عنوان شده است که معنادار بودن اثر نوسانات نرح ارز روی شاخص‌های عملکرد بانک‌ها صرف نظر از اثر مثبت یا منفی آن، ایجاب می‌کند که سیاست‌های ارزی مناسبی از سوی نهادهای سیاست‌گذار در جهت ثبات بازار ارز اتخاذ و انجام شود. علاوه بر این، با توجه به تاثیرپذیری عملکرد بانک‌ها از نوسانات نرخ ارز، پیشنهاد شده که بانک‌ها در به کارگیری شیوه‌های مدیریت صحیح پرتفولیوی ارزی تلاش کنند، تا بتوانند از وضعیت تلاطم بازار ارز کمترین آسیب را ببیند، بنابراین پیشنهاد می‌شود در کنار بازار نقد ارز بازار سلف ارزی شکل گیرد، تا بانک‌ها بتوانند نوسانات ارزی را کنترل کرده و از این رهگذر بتوانند با ادغام در بازار ارزی بین‌الملل، مانع تغییرات پیش‌بینی نشده و انحراف گسترده ارز از روند بلندمدت آنها شوند.

بررسی میزان بازدهی شبکه بانکی ایران

یکی دیگر از پژوهش‌ها در پژوهشکده پولی و بانکی به بررسی اثر بی ثباتی بازار ارز بر بازدهی شبکه بانکی ایران پرداخته است. هدف انجام این مطالعه، بررسی آثار بی ثباتی بازار ارز بر بازدهی شبکه بانکی ایران بوده است. در این راستا نسبت سودآوری و مطالبات غیرجاری بانک‌ها به‌عنوان معیارهای مربوط به ارزیابی سلامت بانک‌های کشور در دوره زمانی 1386 تا 1392، با استفاده از داده‌های ماهانه در مواجهه با شوک نرخ ارز مورد ارزیابی قرار گرفته است. این مقاله به‌طور کلی نشان می‌دهد که بانک‌های ایرانی در برابر بی ثباتی بازار ارز دچار ضرر و زیان نمی‌شوند، اما به نظر می‌رسد عواملی همچون، مسائل مربوط به نحوه حسابداری و شناسایی سود در بانک‌ها، نبود قوانین و مقررات مربوط به ورشکستگی بانک‌ها و دسترسی بانک‌ها به بازار ارز و سایر ابزارهای مالی از کانال شرکت‌های تابعه خود، شرایط ویژه‌ای را جهت فاصله گرفتن از ضرر و زیان ناشی از فعل و انفعالات اقتصاد کلان، برای شبکه بانکی فراهم می‌کند. به بیان دیگر، به دلیل وجود مواردی نظیر شیوه حسابداری، شناسایی سود و نبود قوانین ورشکستگی این ضرر و سود مشخص نشده است، حال آنکه اگر رویه‌های استاندارد در شیوه حسابداری رعایت شود، شاید نتایج این مطالعه تفاوت کند.

اثر نوسان ارزی بر افت وام دهی بانک ها

بررسی‌های اقتصادی نشان می‌دهد که شرایط داخلی بانک‌ها تا اندازه قابل توجهی وابسته به شرایط محیطی اقتصاد کلان است، به گونه‌ای که رفتار وام دهی در بیشتر بانک‌ها، منعکس‌کننده علائم اقتصادی است، اگر بانک‌ها شرایط اقتصاد کلان را با ثبات تصور کنند، انتظار خواهند داشت که استقراض‌کنندگان از عهده بازپرداخت بدهی‌های خود برآیند، چرا که پیش‌بینی آنها در شرایط حاکی از بازدهی مناسب پروژه‌های سرمایه‌گذاری است. از آنجا که بانک های تجاری نقش ویژه‌ای در نظام مالی به خصوص حل مساله اطلاعات نامتقارن بازارهای اعتباری ایفا می کنند، کانال وام‌دهی بانک‌های تجاری براساس همین نقش ویژه شکل گرفته است.

 به ترتیبی که استقراض‌کنندگان به واسطه نظام بانکی به بازارهای مالی دسترسی پیدا کرده و از سوی دیگر هیچ جانشین کاملی بین سپرده های بانکی و منابع مالی دیگر وجود ندارد، که این خود تاکیدی بر اهمیت کانال وام دهی بانک‌های تجاری است.یک پژوهش در بانک مرکزی با عنوان «تاثیر بی ثباتی اقتصاد کلان بر رفتار وام دهی بانک‌های تجاری در ایران» به بررسی شرایط بی ثبات در رفتار بانک‌ها پرداخته است. داده‌های مورد استفاده از بانک مرکزی در سال‌های 1353 تا 1387 مورد استفاده قرار گرفته و در این پژوهش از دو متغیر تغییرات نرخ ارز و تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها استفاده شده است. این پژوهش، نشان می‌دهد که وام دهی بانک‌های تجاری با بی ثباتی اقتصاد کلان رابطه بلندمدت و معکوس دارد. به بیان دیگر، در بلندمدت تغییرات در شاخص بی ثباتی اقتصاد کلان با کاهش در وام دهی بانک‌های تجاری همراه خواهد بود.

 بر اساس ضرایب به دست آمده شدت تاثیرگذاری قابل توجه است، به گونه‌ای که هر یک واحد افزایش در شاخص بی ثباتی اقتصاد کلان، 17/ 0 واحد از میزان وام‌دهی بانک‌های تجاری می‌کاهد. این گزارش معتقد است که بانک‌ها باید وضعیت بی ثباتی اقتصاد کلان را به‌طور مرتب رصد کرده و دولت و بانک مرکزی نیز باید از سیاست‌های هدفمند و کنترلی به منظور کاهش بی ثباتی اقتصاد کلان، به ویژه تورم و نوسانات نرخ واقعی ارز استفاده کنند، چرا که پیامد، زیان‌آور بی‌ثباتی اقتصاد کلان بر رفتار وام‌دهی بانک‌های تجاری، کاهش وام‌دهی و به دنبال آن کاهش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی در بلندمدت است.

دنیای اقتصاد 

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی 

پتروشیمی‌های ما که طبق گزارشات باید حدود 8 میلیارد دلار ارز به نیما تزریق می‌کردند، تا این لحظه که من با شما صحبت می‌کنم، حدود 2/5 میلیارد دلار وارد کرده اند. جالب است که وعده دادند که تا پایان سال 7 یا 8 میلیارد دلار وارد بازار خواهند کرد. این در حالی است که طبق آمار آن‌ها باید تا پایان سال حدود 16 میلیارد دلار وارد بازار کنند 

فرارو- تنها چند ماه پیش بود که دلار در کانال 3000 تومان قرار داشت و حالا لحظه به لحظه قیمتش افزایش پیدا می‌کند و گویا هیچ راه حلی برای کنترل بازار ارز وجود ندارد. اما نه تنها راهکار‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارند، دلایل این رشد افسارگسیخته هم تا حدود زیادی مبهم است.   همچنا ارز ترمز بریده است و هیچ کس نتوانسته مانع از رشد قیمت ارز شود و حالا برخی پیشبینی می‌کنند که این روند همچنان ادامه خواهد داشت. در این میان، اما اتفاقاتی رخ می‌دهد که بسیار عجیب به نظر می‌رسد.

به عنوان مثال بعد از سخنرانی دونالد ترامپ و حسن روحانی در سازمان ملل تقریبا یازده شب تلویزیون بی بی سی فارسی قیمت دلار اعلام کرد و این درحالی بود که بازار‌های ایران در این ساعت تعطیل بودند و قیمت جدیدی اعلام نشده بود. این مسئله موجب واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی شد که اکثرا بر این باور بودند که بی بی سی و رسانه‌های مشابه سعی دارند از این طریق پالس‌هایی را به بازر ایران ارسال کنند که در زمان بازگشایی از نرخ بالا خرید و فروش را کلید بزنند. از سوی دگیر برخی از کارشناسان بر این باورند که دلالان بازر ارز نیز رفتار مشابهی دارند و با اعلام نرخ‌های غیر واقعی در کانال‌های تلگرامی، بازار را متلاطم کرده و ارز را با افزایش قیمت مواجه می‌کنند. اما در این میان برخی فعالان رسانه‌ای و اقتصادی نظر متفاوتی دارند و معتقدند مسائلی در پشت پرده وجود دارد که موجب بروز مشکلات در بازار ارز شده اند. آن‌ها بر این باورند که قرار بر این بود دولت ارز حاصل از فروش نفت را وارد بازار نکند و به کالا‌های اساسی اختصاص دهد و بخش قابل توجهی از آن را نگهداری کند که تجربه ارزی در دوره تحریم‌های قبل از برجام تکرار نشود.       دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی 

از طرف دیگر ارز حاصل از فروش میعانات گازی نیز به واردات دارو‌های مورد نیاز تعلق بگیرد و به علاوه در جهت کمک به دور زدن تحریم‌های امریکا، بخشی از منابع حاصل از فروش نفت را صرف سرمایه گذاری در کشور‌های دیگر کنند. ضمن اینکه قرار بود برای تامین ارز نیز از صادرات استفاده کنند که قاعدتا مهمترین منبع ارز آوری صنایع فولاد و پتروشیمی هستند. بنابر این مقرر شد که صنایع فولاد و پتروشیمی از دولت همچنان یارانه تولید دریافت کنند (نرخ خوراک) و محصولات خود را صادر کنند. اما این گروه بر این باورند که در نشستی غیر رسمی که بین فولادی‌ها برگزار میشود آن‌ها تصمیم می‌گیرند ارز را وارد بازار نکنند و دلار را به 12 هزار تومان برسانند آن هم زمانی که دلار حدود 8 هزارتومان بوده است. درکنار آن‌ها پتروشیمی‌ها تصمیم میگیرند که با فولادی‌ها همگام شوند و طرحی را پیشنهاد می‌کنند که با شاخص بورس نیز بازی کنند و هم بابت رشد شاخص سود ببرند و هم بابت عدم عرضه ارز به بازار. خودوروساز‌ها که وابسته به صنایع فولادی و پتروشیمی‌ها هستند در جریان قرار می‌گیرند و بازار را از خودرو خالی کرده و شروع به احتکار می‌کنند. مقصران اصلی و بازار متلاطم در همین خصوص وحید شقاقی شهری تحلیلگر مسائل اقتصادی طی گفتگو با فرارو اظهار کرد: «اتفاقی که در بازار ارز رخ داده به این دلیل است که وقتی ایده بازار ثانویه مطرح شد بسیار ایده خوبی بود، اما به دلیل ضعف اجرایی در این ایده، الان این بازار عملا از کارکرد افتاده است و به تدریج به روز‌های پایان خود نزدیک می‌شود. روز اول قرار بر این بود که بازار ثانویه به نحوی تنظیم شود که قیمت ارز در بازار آزاد، آرام آرام کاهش پیدا کند و با بازار ثانویه یکسان شود. برنامه این بود که وارد کنندگان رسمی و صادرکنندگان غیرنفتی در این بازار خرید و فروش کنند و در کنار آن صرافان هم طی دویا سه هفته قبل به این بازار اضافه شدند.» وی ادامه داد: «اما اتفاقی که رخ داد این بود که واردکننده رسمی حاضر نیست دلار را با قیمت بیش از 8000 تومان خریداری کند. زیرا می‌داند که کالایی که با ارز بیش از 8000 تومان وارد شود، خریداری نخواهد داشت.

در طرف مقابل صادرکننده غیرنفتی هم حاضر نیست دلار خود را با قیمت 8000 تومان بفروشد. زیرا یک بازار جذابتری وجود دارد در کشور که می‌تواند با قیمت بالاتری دلار خود را به فروش برساند. پس صادرکننده غیرنفتی تمام تلاشش این است که یا دلار خود را وارد بازار نکند یا دیر وارد کند یا ارز کمتری وارد کند.» او افزود: «به همین دلیل است که پتروشیمی‌های ما که طبق گزارشات باید حدود 8 میلیارد دلار ارز به نیما تزریق می‌کردند، تا این لحظه که من با شما صحبت می‌کنم، حدود 2/5 میلیارد دلار وارد کرده اند. جالب است که وعده دادند که تا پایان سال 7 یا 8 میلیارد دلار وارد بازار خواهند کرد. این در حالی است که طبق آمار آن‌ها باید تا پایان سال حدود 16 میلیارد دلار وارد بازار کنند. دلیلش هم این است که تمام واردکنندگان ما دنبال رانت و سود بیشتر هستند و برایشان هم اهمیتی ندارد این اقدامات آن‌ها چه آسیب بزرگی به اقتصاد ایران وارد می‌کند.» این اقتصاددان عنوان کرد: «مجموع این‌ها موجب شده است که بازار ثانویه که کاملا هم شفاف هست به واسطه عدم تمایل صادرکنندگان، عملا از کار بیوفتد و این بازار آزاد است که جهت دهی اقتصاد ایران را به عهده گرفته است. ضمنا این را باید عرض کنم که برخلاف اظهارات بعضی مقامات مبنی بر اینکه بازار آزاد ما بازار کوچکی است، اتفاقا این بازار فعلا بسیار هم بزرگ و گسترده است. زیرا واردکننده غیررسمی و قاچاق نیاز ارزی خود را از بازار آزاد تامین می‌کند، مسافران و دانشجویان هم ارز خود را از این بازار خریداری می‌کنند و در کنار این‌ها سفته بازی و سوداگری هم ارز خود را از بازار آزاد تامین می‌کند؛ بنابراین بازار آزاد ما فعلا بازار بزرگ و تاثیرگذار است و به بازار‌های دیگر هم جهت می‌دهد.» او تصریح کرد: «حالا با توجه به اینکه ما در یک جنگ اقتصادی قرار گرفته‌ایم، تمرکز دشمن روی بازار آزاد ما بسیار زیاد است. زیرا می‌دانند اگر بتوانند این بازار را تحت تاثیر قرار دهند و آن را کنترل کنند می‌توانند لطمات بسیار شدیدی به اقتصاد کشور وارد کنند. به همین دلیل است که می‌بینیم به عنوان مثال بی بی سی ساعت 11 شب قیمت ارز اعلام می‌کنند.

این درحالی است که همه می‌دانند که ساعت یازده شب هیچ خرید و فروش دلار انجام نمی‌شود، اما این قبیل اقدامات باعث می‌شود که بازار را دچار هیجان کنند و فردا که بازار باز می‌شود از قیمتی شروع کنند که شب گذشته بی بی سی یا دیگر رسانه‌ها خارجی اعلام کرده اند.» وی در پاسخ به این سوال که چرا سخنرانی و مصاحبه‌های تلویزیونی که از سوی مقامات ایرانی و خارجی انجام می‌شود در بازار ایران تاثیر بسیاری می‌گذارد، عنوان کرد: «به طور کلی بازار به شدت تاثیرپذیر است و تحت تاثیر هیجان‌ها، اخبار، رویداد‌ها و ... قرار می‌گیرد. در خصوص ماجرای نیویورک اینگونه بود که برخی امید داشتند که گشایش‌هایی در نیویورک اتفاق بیوفتد و حتی شاید در پشت پرده، تعاملاتی انجام شود، اما مشخص شد که به هیچ عنوان این اتفاقات رخ نخواهد داد و این سریعا روی بازر تاثیر گذاشت. اما با اینحال من معتقد هستم که ضعف‌های داخلی ما تاثیر بسیاری در این وضعیت دارد و نباید همه مسائل را به سیاست خارجی ربط داد.» راه حلی سخت اما لازم اما حمیدرضا اشرف زاده دیگر تحلیلگر مسائل اقتصادی تقریبا نظر متفاوتی دارد. او در گفتگو با فرارو عنوان کرد: «درست است که ساعت یازده شب بازر ایران تعطیل است، اما همچنان در برخی نقاط مانند دبی، هرات، سلیمانیه و... خرید و فروش انجام می‌شود و معمولا هم رسانه‌های خارجی قیمت‌های اعلامی خود را از طریق این بازر‌ها به دست میاورند.» وی ادامه داد: «اما انچه که این روز‌ها در حال وقوع است به این دلیل است که یک عده سعی دارند پول خود را از کشور خارج کنند. اما نمی‌توانند این را در بازر ایران تبدیل به دلار کنند. زیرا با توجه به حجم آن، خیلی سریع شناسایی می‌شوند؛ بنابراین چیکار می‌کنند، ریال خود را به بازار‌های همسایه مثل دبی و باقی شهر‌های همسایه می‌برند و در آنجا تبدیل به ارز می‌کنند. به همین دلیل است که ارزش ریال به شدت رو به کاهش است و ارز هم هر روز قیمتش بالا می‌رود. این‌ها عوارض بحران مالی است که ما دچارش شده ایم.» او افزود: «این همان اتفاقی است که در سال 99 میلادی برای ترکیه اتفاق افتاد. آن زمان یک عدد آدامس در ترکیه چیزی بالغ بر یک میلیون و دویست هزار لیر ترکیه. اما آن‌ها چه کار کردند؟ اول شش صفر از جلوی پول خود برداشتند و بهره بانکی را بالا بردند و تمرکز خود را بر مبارزه با فساد معطوف کردند و تا حدود بسیار زیادی موفق شدند فساد اقتصادی در کشورشان را کاهش بدهند. اینگونه توانستند خود را از بحران مالی خارج کنند. الان ما هم تقریبا باید همین کار را انجام دهیم. یعنی بهره بانکی را افزایش دهیم و به حدود 50 یا حتی 60 درصد برسانیم و سعی کنیم فساد در کشور را کاهش دهیم. این یکی از راه‌هایی است که می‌توان با استفاده از آن وضعیت کشور را سامان دهیم.» اشرف زاده تصریح کرد: «اگر ما بهره بانکی را همانطور که عرض کردم به بالا 50 درصد برسانیم و بعد به وام‌ها سرمایه گذاری در حوزه مسکن، ماشین‌آلات و صنعتی و معادن وامثال این‌ها سوبسید پرداخت کنند. این سوبسید را هم از محل درآمد‌های بهره‌ای که بانک مرکزی به دست میاورد پرداخت کنند. در کنار این‌ها باید مخارج دولتی را هم افزایش دهند. با این برنامه می‌توانیم اقتصاد ایران را تا حدود زیادی تثبیت کنیم و مانع از ادامه روند افزایش قیمت ارز و کاهش ارزش پول ملی شویم.»

دکترشاپورزارعی 

دکتر شاپور زارعی 

اقتصاد ایران: نشریه روژان در شماره 226 روز یکشنبه 8 مهر ماه خود در مطلبی با عنوان «نخریدن یا زیاد خریدن» به قلم بهزاد خالوندی به رفتار مردم در رابطه با افزایش خرید مازاد بر نیاز پرداخته است.

در این مطلب آمده است: وای به حال ملتی که نداند بزنگاه آرامشش کجاست و وای به حال ملتی که خوب و بدخود را تشخیص ندهد! 

گرانی‌های مردافکن اخیر ایران ناشی از دو علت است؛ اول بی ‌تدبیری و ناتوانی در مبارزه با مفسدین و ناتوانی در جلوگیری از رانت‌خواری بسیاری از نورچشمی ها و ژن‌های خوب و دوم حرص و ولع بسیاری از مردم که برای سود بیشتر دست به هر کاری می‌ زنند و بازار را به لجن کشیدند.

به حدی مردم برای یک ریال و یک دلار سود بیشتر از سر و کول هم بالا می روند که حتی نه فقرا بلکه بسیاری از متمولین مملکت حاضرند یک کلیه خود را بفروشند تا سود بیشتری به کف آرند!

از صف دلار به صف سکه از خرید خودرو به طلا از سفیدی پنبه تا سیاهی قیر از پوشک تا پوشاک از نمک تا نمد از فلفل تا عسل نه شیرین و نه تلخ و نه شور و نه تند می کنیم فقط می‌ خریم و می ‌خریم!

شبیه داستان فروش پیاز شهر مکه در بازار شهر مکه اگر کسی شایع کند که معامله فضولات گنجشک ثواب دنیوی و اخروی دارد، بعضی‌ ها از این مردم بزرگوار پول پرست، منزل خود را انبار فضله گنجشک می‌ کنند!  دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی 

چه بلایی بر سر خودمان آورده‌ایم؟

همین حرص و ولع‌های افسار گسیخته، باعث بی سامانی اقتصاد فلاکت زده است، هنوز هم می‌ گوییم مرگ بر آمریکا (اما آمریکا غلط بکند اگر بتواند به این سرعت و به این راحتی ایران را ویران کند!)

آمریکا 40 سال نتوانسته ما را زمین‌ گیر کند اما خودمان در 6 ماه ایران را ویران کردیم!

ای کاش عقل مدیریت بحران را از مردم ژاپن می‌ آموختیم، ای کاش مبارزه با بازار بیمار را از کفار یاد می‌ گرفتیم که آنها نان دهان خود را می‌ دهند تا یک سگ را از مرگ نجات دهند و ما نان از دهان هم می ‌رباییم تا برای روزگاری که معلوم نیست زنده می ‌مانیم یا نه در انبار منازل مان احتکار کنیم!

به راستی برای مبارزه با گرانفروشی اگر چند روز کالای غیر ضروری و تجملاتی نخریم چه می ‌شود؟

اگر چند روز قید سود بنیان برانداز سکه و دلار و طلا را بزنیم چه می شود؟ ترک ها برای نجات کشور دلار می سوزانند و ما خود را می‌ سوزانیم تا به دلار برسیم! آیا کسی به فکر آبروی بر باد رفته ایران هست؟

همه با تاسی به یک تز غلط تحمیلی که می ‌گویند چون مردم امیدی به مسئولان ندارند خرید می ‌کنند برای روز مبادا! 

چه روزی مبادا تر از امروز است که دولت و ملت متحد شدند تا ایران را با سوداگری ویران کنند! امید به مسئولین نداشته باشید اما خدا را چه می‌ کنید آیا به خدا هم امید ندارید؟

اصلا فکر کنیم مسئولین دشمن! پس تدبیر خودمان چه شده چرا صبح تا غروب خودمان باعث خرابی زندگی خودمان می‌شویم؟

انگور و خیار و گوجه اگر نخریم آیا در انبارها خراب نمی‌ شوند؟ فقط 2 روز نخریم تا محتکران از خدا بی خبر از ترس خراب شدن مطاع شان دست از گرانفروشی بردارند! 

آمریکا ما را تحریم کرده ما خرید اضافی را تحریم کنیم! بعضی‌ها را نه اسلام توانست آدم کند نه انقلاب و نه فرهنگ ایران! ( البته اگر حرص دنیا طلبی از فرهنگ ایران چیزی باقی گذاشته باشد)

راه مبارزه با گران فروشی نخریدن است نه زیاد خریدن! آیا آمریکا شیر و پوشک و چسب و ایزی لایف و رنگ و دارو و آجر و آهن و سیمان و خودرو و صدها هزار قلم کالا را گران کرده است؟

مگر به گفته وزیر نفت، پتروشیمی ها تولید نمی کنند آیا ایادی استکبار، قیمت پلاستیک و لیوان یکبار مصرف را چند برابر کرده اند؟ آیا اسراییل قیمت گوشت و مرغ و گوجه و رب را در ایران به اوج رسانده است؟

همه معترض گرانی هستیم اما عقل مان را رها کرده ایم و برای خودرویی که نه قیمتش معلوم است نه تاریخ تحویلش مشخص و نه نوع آن معلوم، صف می بندیم برای خرید چیزی که نمی دانیم چیست و میلیون ها تومان پول واریز می ‌کنیم!

دنیا از عقل ما سر در گریبان است! کدام ملت چنین کاری می ‌کند که ما می ‌کنیم؟ پول خرید کل کارخانه بنز و بی ام و را در چند دقیقه به دست دولتمردانی دادیم که نمی دانند با آن چه کند!

با این پول می توانیم بزرگترین کارخانه های خودروسازی مطرح دنیا را بخریم و سهام آن را به نام مردم کرده و به جای پراید زهوار در رفته و درپیتی، ملت محترمی که قدر خودش را نمی داند را بنز سوار کنیم! 

خودمان بازار را به هم ریختیم و زندان ها پر از زندانی سکه های مهریه شده، جوانان معذب از ترس طلای سر به فلک کشیده جرات فکر کردن به ازدواج را هم ندارند.

دختران بی جهیزیه بخاطر گرانی اثاث منزل برای همیشه سوگلی خانه پدر خواهند ماند و این است سرنوشت ملتی که سودای سر را با سودای شکم معامله می کند و سرنوشت خود را با حرص و ولع رقم میزند

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی 

یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: رئیس بانک مرکزی گفته است قیمت ارز پائین‌تر از آن‌چیزی است که خرید و فروش می‌شود.

محمدخدابخشی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، درباره جلسه امروز کمیسیون برنامه و بودجه با رئیس کل بانک مرکزی گفت: باتوجه به این که باید وارد بررسی بودجه سال 98 شویم لازم بود که رئیس بانک مرکزی اطلاعات مورد نیاز را در اختیار کمیسیون قرار دهد.               دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی 

وی ادامه داد: کمیسیون یک جلسه با رئیس کل بانک مرکزی گذاشت و ایشان آخرین وضعیت را برای اعضای کمیسیون تشریح کرد.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که آیا در این جلسه آخرین وضعیت درآمد ارزی کشور هم مورد بررسی قرار گرفت یا خیر،‌ عنوان کرد: در رابطه مواردی درباره سیاست‌های ارزی و درآمد کلی کشور ایشان مسائلی را عنوان کردند.

وی در پاسخ به سوالی دیگر که آیا درباره بالا رفتن قیمت ارز در یکی دو روز گذشته هم مسائلی مطرح شد یا خیر، گفت: بله بحث شد؛ اما البته به گفته خود رئیس بانک مرکزی قیمت واقعی ارز بسیار پائین‌تر از آن چیزی است که خرید و فروش می‌شود.

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی 

اقتصادنیوز : در اولین روز مهرماه، دلار توانست با قدرت زیادی از مرز مقاومتی 14 هزار و 500 تومان عبور کند، ولی تا ساعت 4 بعدازظهر در برابر شکست مرز 15‌هزار تومانی ناکام ماند.

به گزار اقتصادنیوزروز یکشنبه، شاخص ارزی در محدوده 14 هزار و 500 تومان معاملات خود را آغاز کرد؛ پس از آن، قیمت به آرامی در مسیر نزولی قرار گرفت و تا نزدیکی محدوده 14 هزار و 400 تومان عقبگرد کرد. از این نقطه خریدهای ارزی افزایش یافت و قیمت به سرعت به کانال 14 هزار و 500 تومان بازگشت. با بازگشت دلار به این کانال، خریداران با احساس خطر کمتری وارد بازار شدند و افزایش خریدها موجب بیشتر شدن سرعت رشد دلار شد. به گونه‌ای که این ارز پس از شکست مرز 14 هزار و 600 تومانی به سرعت خود را به محدوده 14 هزار و 900 تومان رساند. ساعت 4 بعدازظهر دیروز اما دلار روی عدد 14 هزار و 980 تومان ایستاد که 490 تومان بالاتر از روز شنبه بود. پس از ساعت 5 بعدازظهر ارقام بالای 15 هزار تومان نیز در بازار به ثبت رسید. البته با برجسته‌شدن برخی اخبار سیاسی حدود ساعت 6 بعدازظهر، دلار بار دیگر زیر 15 هزار تومان معامله شد.

 دلار در اولین روز هفته تنها 40 تومان افزایش را ثبت کرده بود. برخی فعالان، تندتر شدن رشد شاخص ارز در روز یکشنبه را به آغاز ماه جدید شمسی نسبت دادند. به گفته آنها، برخی معامله‌گران به‌طور سنتی باور دارند در روزهای ابتدایی‌ ماه نقدینگی بیشتری به سوی بازارها سرازیر می‌شود و تقاضای خرد حاصل از آن در شرایطی که سمت عرضه چندان قوی نیست، توان جا‌به‌جایی قیمت‌ها را دارد. این موضوع موجب می‌شود که بخشی از معامله‌گران در روزهای ابتدایی ماه وارد بازار شوند. گروه دیگری بیشتر باور داشتند، حمایت از دلار در محدوده 14 هزار و 400 تومانی عامل اصلی صعود دلار به سوی مرزهای بالاتر شد. در کنار این، گروه سومی در بازار باور دارند، برخی معامله‌گران تصور می‌کنند، ممکن است در انتهای هفته اتفاق جدیدی در روابط ایران و آمریکا رخ دهد که تحریم‌ها را نیز متاثر کند. عده‌ای باور دارند، ملاقات بین دو رئیس‌جمهور آمریکا و ایران بازار را با ریزش زیادی مواجه خواهد کرد. در این میان، از نظر آنها، نوسان‌گیران پیش از این دیدار احتمالی می‌خواهند قیمت‌ها را به سطوح بالاتری ببرند و از آن نقطه فروش‌های خود را آغاز کنند. جالب آن است که دسته دیگری می‌گویند، معامله‌گران از آن جهت که تصور می‌کنند، دیداری رخ نخواهد داد، خریدار شده‌اند. در این شرایط به نظر می‌رسد، خریداران برای خرید بیشتر به دنبال بهانه بودند؛ به این ترتیب، عده زیادی از بازیگران ارزی باور داشتند، تا زمانی که روند قیمت‌ها تغییر نکند، خریداران بهانه‌های لازم را برای خرید پیدا خواهند کرد. به گفته برخی فعالان، تغییر انتظارات یا ورود بازارساز به بازار می‌تواند ورود خریداران تازه را به تاخیر بیندازد. قیمت دلار از ابتدای سال حدود 200 درصد رشد یافته است. در این شرایط افرادی که از این رشد جا مانده‌اند و هراس آن دارند که دلار افزایش بیشتری را تجربه کند، کم‌کم وارد بازار می‌شوند. البته در روزهای اخیر بازار بورس نیز با جهش‌های زیادی مواجه شده است و در صورت ادامه این روند، ممکن است بخشی از سرمایه‌ها به جای بازار ارز، به بازار بورس رهسپار شوند.      دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی 

رکورد‌شکنی گرم طلا

در روزی که دلار رو به سوی قیمت‌های بالاتر داشت، سکه تمام بهار آزادی نیز از قافله عقب نماند و با عبور از مرز 4 میلیون و 600 هزار تومان، به مرز مقاومتی سنگین 4 میلیون و 700 هزار تومانی نزدیک‌تر شد. روز یکشنبه، سکه 100 هزار تومان افزایش قیمت را تجربه کرد و به 4 میلیون و 605 هزار تومان رسید. به گفته فعالان، سکه با وجود این صعود برای رشد بیشتر نیاز دارد که از مقاومت 4 میلیون و 700 هزار تومانی عبور کند؛ مقاومتی که در تاریخ بازار سکه شکسته نشده است. برخی فعالان باور دارند در صورت شکست آن نقطه قیمت سکه به سوی مرز 5 میلیون تومانی میل خواهد کرد. این در حالی است که عرضه سکه‌های پیش فروش چندی است آغاز شده و به نظر می‌رسد میزان تحویل آنها در مهرماه سرعت بیشتری به خود بگیرد. روز گذشته هر گرم طلای 18 عیار نیز با عبور از مرز 400 هزار تومانی رکورد تازه‌ای را به ثبت رساند. ساعت 4 بعدازظهر دیروز هر گرم طلای 18 عیار 420 هزار تومان قیمت داشت که 24 هزار تومان بالاتر از روز شنبه بود. این قیمت بالاترین قیمت گرم طلا تا به حال به حساب می‌آید. برخی فعالان عنوان کردند که حدود ساعت 5 بعدازظهر، هر گرم طلای 18 عیار حتی تا مرز 423 هزار تومان بالا رفت. به گفته برخی بازیگران بازار، نوسانات گرم طلا در روزهای اخیر افزایش زیادی یافته است. حتی عده‌ای عنوان کرده‌اند میزان رشد گرم طلا در روزهای اخیر از دلار و سکه نیز بیشتر بوده است. به گفته آنها، ورود تقاضای مردم عادی بازار گرم طلا را داغ کرده است، آن هم در شرایطی که اونس همچنان زیر مرز هزار و 200 دلار قرار دارد. البته برخی فعالان باور دارند، معامله‌گران طلا نسبت به آینده اونس خوشبین هستند.

دکترشاپورزارعی

دکتر شاپور زارعی