تأمین مالی بازار بدون ایجاد تورم با سامانه ملی سَککوک
عصر بانک؛این روزها در خبرها از سامانه ملی سَککوک زیاد شنیده‌ایم، در این سامانه، توسط برات الکترونیک، هدایت هدفمند منابع در جهت ارتقاء و تسهیل تعاملات تجاری داخلی و بین‌المللی واحدهای کوچک و متوسط انجام می‌شود. از جمله مزیت‌های رقابتی سَککوک، بکارگیری روشهای مدرن ارتقاء بازار با مدیریت زنجیره تأمین، بکارگیری موثر الگوهای گردش اعتباری و روشهای مدرن تأمین مالی زنجیره تأمین و ارائه روشهای مدرن مدریت لجستیک است. ما برای آشنایی بیشتر با این سامانه و نحوه عملکرد آن با دکتر فردوس باقری، مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن گفتگو کردیم که شما را به خواندن این گفتگو در ادامه دعوت می‌کنیم:
فردوس باقری در ابتدای این گفتگو شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن را اینگونه معرفی کرد: شرکت در سال 94 پایه‌گذاری و در سال 95 راه‌اندازی شد و در حال حاضر به عنوان یکی از اعضای مجموعه توسن فعالیت می‌کند. تمرکز اصلی ما در شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن ارائه خدمات در قالب پلتفرم B2B است که به‌تبع نیازهای امروزی، خدمات B2B2C نیز به آن اضافه شده است. ما همچنین سعی کردیم روابط را با بنگاه‌های بزرگ اقتصادی در قالب شرکت‌های مستقل دنبال کنیم. در ذیل این شرکت یک شرکت با دانشگاه آزاد اسلامی تحت عنوان بازار الکترونیک نگین آزاد تأسیس کردیم که وظیفه آن ایجاد پلتفرم فن بازار دانشگاه و تدارکات دانشگاه برای 450 واحد دانشگاهی برای تأمین مایحتاج واحدهای دانشگاهی است که در قالب تنخواه، مواد مصرفی نظیر کاغذ و سایر مواد خریداری می‌شود. بعد از این، پروژه دیگری تحت عنوان بازار هوشمند سینا، مشترکاً با بنیاد مستضعفان راه‌اندازی شد که وظیفه اصلی آن ایجاد پلتفرم B2B و راهکار B2C برای فروشگاه‌های سینا است که یکی از بخش‌های اصلی آن دیجیتالی کردن فروشگاه زنجیره‌ای سینا است.
فردوس باقری در معرفی سامانه سَککوک گفت: ما در شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن پلتفرمی را ایجاد کردیم به نام سامانه کشوری کسب‌وکار به کسب‌وکار که به اختصار سَککوک نامیده شد.در این مسیر با مجموعه سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی وارد تفاهم شدیم تا خدماتی را در قالب پلتفرم سَککوک و از طریق برات الکترونیک به SMEها ارائه دهیم. در حال حاضر این پلتفرم برای معاملات اعتباری بنگاه‌های کشور قابل استفاده است. وظیفه این پلتفرم این است که خدمات مدیریت زنجیره تأمین، تأمین مالی زنجیره تأمین و مدیریت لجستیک را در بخش B2Bعرضه کند.
وی افزود: این خدمات برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در قالب ایجاد زیرساخت خرید اعتباری فروشگاهی، خدمات زنجیره تأمین و SCF و مدیریت لجستیک ویژه سازی شده است و با تعاملی که با مجموعه صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک انجام دادیم، ضمانت‌نامه‌های ویژه‌ای برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط برای تسهیل خرید آنها تأمین می‌شود. کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کشور، بنگاه‌هایی هستند که به دلیل کوچک بودنشان، ضریب نفوذ فناوری اطلاعات و استفاده از ابزارهای پیشرو در آنها محدود است و کمتر در ساختار فناوری اطلاعات سرمایه‌گذاری کرده اند. ما سعی کردیم در اینجا مجموعه‌ای از خدمات را از طریق شرکت‌های دانش بنیان و دیگر شرکت‌ها به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط عرضه کنیم و آموزش، ارائه نرم‌افزارهایCloud مثل نرم افزارهای حسابداری، انبارداری، بازاریابی و مدیریت لجستیک از جمله خدماتی است که از طریق بنگاه‌های دیگر در این پلتفرم به آنها عرضه می‌شود.
دکترشاپورزارعی - دکتر شاپور زارعی
باقری با اشاره به تأمین مالی به عنوان یکی از چالش‌های اصلی شبکه بانکی گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکارهای کوچک و متوسط بحث تأمین مالی است که به دلیل رویکرد شبکه بانکی، در اغلب مواقع وابسته به حجم سرمایه ثبتی و دارایی بنگاه ها است، یعنی بانک از یک کسب‌وکار کوچک یا متوسط درباره این اطلاعات سؤال می‌کند و می‌خواهد از طریق الگوریتم‌ها و نظام‌های موجود در شبکه بانکی اعتبارسنجی را انجام دهد. درصورتی‌که ما بر روی تأمین مالی زنجیره تأمین و تأمین مالی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط بر مبنای توان خریدوفروش آنها در معاملات تمرکز کردیم. برای این موضوع مفهومی به نام برات الکترونیک را با کمک بانک ملی ایران، مرکز امضای هوشمند ارتباط آینده و راهنمایی‌ها و مشورت‌های خزانه‌داری کشور، در سامانه به کار گرفتیم. برات الکترونیک برای اولین بار در کشور اجرایی شده است . این کار طبق مطالعات و پژوهش های صورت گرفته طی سال های 87 تا 93 در کشور انجام شده و زیرساخت‌های لازم آن در قانون تجارت و قانون تجارت الکترونیک وجود دارد.
مدیرعامل شرکت توسعه تجارت الکترونیک نگین توسن در تشریح این راهکار گفت: آن چیزی که در کل دنیا در قالب تامین مالی زنجیره تأمین نامیده می‌شود، بحث فکتورینگ (factoring) و ریورس فکتورینگ (reverse factoring) است که در زنجیره تأمین بدون نیاز به ابزار جدید در دنیا انجام می‌شود. اما ما با توجه به ضرورت پایبندی به اصول بانکداری اسلامی، معادل هر نوع مبادله تجاری یک سند برات را برای انتقال بدهی از سمت خریدار به فروشنده تعبیه کردیم. لذا این کار نیازمند رویکردی خاص بود. در همین راستا با بانک‌های منتخب کشور وارد تعامل شدیم و نظام بانکی را در این چرخه به‌عنوان یکی از نقش‌آفرینان لحاظ کردیم. در حال حاضر با مشارکت بانک‌ها روی سرویس برات الکترونیک، امکان انجام خرید دین برای تأمین مالی بنگاه‌ها داریم. این کار محدود به هیچ بانکی و حتی محدود به بازار بانکی هم نیست و تأمین‌کننده می‌تواند بازار سرمایه باشد که با یکی از کارگزاری های بزرگ کشور، همین الان در حال تدوین مجموعه ابزارهایی برای طراحی بازار ثانویه خرید دین اسناد برات هستیم. با مجموعه صندوق‌های حمایتی نی ابزارهای ویژه‌ای طراحی کردیم نظیر صندوق سرمایه‌گذاری صنایع کوچک. با شورای عالی مناطق آزاد هم وارد تفاهم شدیم. در همه این‌ها به زیرساخت نیاز داریم. ما روی زیرساخت‌های داده‌های تجاری کار می‌کنیم تا بتوانیم این داده‌ها را قابل بهره‌برداری کنیم و از عدم تقارن اطلاعات پیشگیری کنیم و داده‌های نامتقارن را از بین ببریم تا بانک و صندوق‌های حمایتی بتوانند مطمئن شوند که معامله درستی در حال انجام است.
باقری در تعریف مزایای این سامانه گفت: افزایش سرعت عمل در حوزه تأمین مالی و کاهش هزینه تمام‌شده پول، اتفاق مثبت این سامانه است چون وقتی در قالب مدیریت زنجیره تأمین عمل می‌کنید، یک منبع مالی را از منبع اولیه به سمت مقصد نهایی هدایت می‌کنید. اتفاقی که در کشور در قالب صندوق‌ها اتفاق می‌افتد، این است که می‌خواهیم یک منبع مالی کم‌هزینه داشته باشیم ولی بعد از تزریق پول هیچ نظارتی صورت نمی‌گیرد. اما در این ساختار می‌توانیم منبع مالی را هدفمند هدایت کنیم. حتی می‌توانیم کارت‌های خرید ویژه‌ای تعریف کنیم برای حمایت از بازار مصرف کالاهای خاصی که در زنجیره تأمین مالی وجود دارد. این اتفاق در شبکه بانکی و مالی کشور تحول بزرگی است زیر بدون ایجاد تورم، منابع مالی بی‌حدوحصر به شبکه بازار تزریق می‌شود.
وی افزود: به گفته بانک مرکزی هر روز بیش از هزار و پانصد میلیارد تومان نقدینگی وارد بازار سکه، ارز، طلا، خودرو و مسکن می‌شود و هر بازاری به خاطر این نقدینگی متورم موجود در کشور کاملاً غیراقتصادی شده و بازارهای دیگر را از کار می‌اندازد. بحث ما این است که سرمایه‌های کشور به سمت بازارهای مولد و اشتغال زا حرکت کند و از منابع کشور حمایت شود تا آنها برای تولید مصرف شود. همین حالا در وزارت رفاه بحث‌هایی داریم که چطور می‌توان با کمک زنجیره تأمین مالی از منابع تزریق‌شده مانند کالاهای اساسی و با شفاف‌سازی کاری کنیم که این کالاها به دست مصرف‌کننده واقعی برسد. بدون ساختار تامین مالی زنجیره تأمین، عملاً اتفاقی که افتاده این است که یارانه جایی می‌رود که واقعاً هدف دولت نیست. برای روشن شدن موضوع یک مثال ساده عرض می‌کنم. مجموعه نوبر سبز از مجموعه به پخش و زرین پخش روغن تهیه می‌کرده است. این مجموعه، محصول چیپس تولید شده و به فروشگاه ارسال می‌کند. همیشه دغدغه نوبر سبز برگشت به‌موقع پول از شبکه توزیع و پر کردن جای پول در شبکه خرید بود. ما برای نوبر سبز با برات از به‌پخش کالا می‌خریم و برای نوبر سبز کالایش را با برات می‌فروشیم. برات در راه آتی دو ماه بعد را با بدهی دو ماه بعد تسویه می‌کنیم و به نوبرسبز اجازه خرید جدید می‌دهیم. یک طرف این اتفاق می‌تواند کارت‌های کالاهای مصرفی و کارت خرید اعتباری باشد که بازار خرده‌فروشی را هم به بازار فروشگاه، فروشگاه را به تولیدکننده، تولیدکننده را به تأمین‌کننده وصل کند تا برسد به‌جایی که روغن خام وارد کشور می‌شود. هرکدام از این بنگاه‌ها از شبکه بانکی وام می‌گرفتند و 18 درصد سود می‌دادند. ما برای شبکه بانکی مقدار 18 به‌علاوه یک عدد سود را تضمین می‌کنیم و منابع را در اختیار خود زنجیره می‌گذاریم. در مطالعاتی که در قالب زنجیره تأمین مالی انجام شده، در صنعت پوشاک 24 درصد بهای تمام‌شده کالای فروش رفته هزینه تأمین مالی است. با پیاده‌سازی زنجیره تأمین مالی، این رقم به 7 درصد کاهش پیدا می‌کند و 17 درصد بهینه‌سازی می‌شود. بر این اساس هم قیمت کالا پایین می‌آید و هم توان سبد خانوار بالا می‌رود و هم تولیدکننده از دغدغه تأمین مالی دور می‌شود.
فردوس باقری در انتها گفت: بانک‌ها، بازار سرمایه و دارندگان پتانسیل و توان‌های مالی و اقتصادی باید رویکرد خود را تغییر دهند و بهره‌وری بیشتری حاصل کنند. این بازی برد-برد است اما بدون اشتراک‌گذاری اطلاعات و تأمین زیرساخت‌های الکترونیکی، انجام مبادلات شدنی نیست و اگر بانکی بخواهد به سمت نظارت بر قراردادهای مشارکتی حرکت کند بسیار پرهزینه خواهد شد.
دکترشاپورزارعی
دکتر شاپور زارعی