تحولات ارزی و شوک های آن چه تاثیری بر اقتصاد ایران داشته اند؟
•
به گزارش جام نیوز؛در واقع نرخ ارز،ارزش پول خارجی براساس واحد پول ملی گفته می شود . بعد از انقلاب،اقتصاد ایران دچار 4 شوک ارزی شد.
شوک اول در دوران جنگ،شوک دوم در سال 81،سومین شوک در سال 90و91 و آخرین شوک در سال 96و 97 اتفاق افتاد. در سال 1944،کنفرانسی با حضور 45 کشور جهان تشکیل شد و بانک جهانی به دلیل بی ثباتی اقتصاد بین الملل اقدام به تعیین نرخ ثابت برابری ارز ها کرد و دلار آمریکا به عنوان معیار ارزش ارزها با طلا تعیین شد .
پس از آن ارزش دلار به عرضه و تقاضای جهانی وابسته شد و براساس شرایط اقتصادی ارزش دلار نسبت به طلا مشخص شود.بعد از آن که دلار و طلا همواره به صورت عکس یکدیگر عمل کردند.مهمترین نظام های ارزی شامل نظام ارزی ثابت ،نظام ارز شناورو شناور مدیریت است که ایران اجرا شده است .
منظور از نظام ارزی ثابت،یک رابطه ثابت بین ارزش پول ملی و ارزهای خارجی است . هنگامیکه قیمت ارز براساس عرضه و تقاضا تعیین شود نظام ارزی شناور روی کار است و در نظام ارزی مدیریت شده،دامنه تغییرات مجاز توسط بانک مرکزی تعیین می شود.
کشورهایی که ارزش واحد پولی کمتر از دلار دارند،صادرات یک مزیت تلقی می شود ولی ممکن است به همراه آن افزایش نقدینگی و تورم باشد ولی کشورهایی که ارزش واحد پولی بالاتر از دلار دارند در عین جدی نبودن خطر تورم،ممکن است مشکلات صادراتی و اشتغال داشته باشند.
ایران قبل از انقلاب،نرخ ارز را به صورت دستوری و توسط بانک مرکزی اعلام می کرد و بعد ازملی شدن صنعت نفت،65%از درآمد ارزی کشور از دست رفت و نرخ ارزهای خارجی کاهش یافت. در طول برنامه سوم و چهارم عمرانی دولت یک سیاست انبساطی اتخاذ کرد که مستلزم مصارف ارزی زیادی بود و از منابع خارجی کمک گرفت.
بعد از انقلاب بازار ارز براساس نظام ارزی شناور مدیریت شده است . از سال 57 تا 70 حوادث ناشی از بروز جنگ تحمیلی و محدود شدن منابع ارزی به دلیل کاهش قیمت نفت و مشکلات صادرات و فروش شاهد شیب افزایشی تاحد نزدیک به 24 برابر شد.
بین سال های 71 تا 81 دولت در جهت تک نرخی شدن قیمت ارز قدم برداشت ولی به دلیل سیاست هایی که ناشی از تعیین دستوری قیمت ارز و عدم تاثیرپذیری آن از عوامل اقتصادی از جمله تورم داخلی بود ، شیب قیمت ها روند صعودی گرفت. افزایش نرخ ارز به علت عدم تعادل،تورم،کمبود مواد اولیه صنعتی،مشکلات ساختاری اقتصاد،کاهش عرضه ارز،تحریم اقتصادی و تمایل به تبدیل دارایی ها از ریال به دلار است .
بالاترین نرخ های تورم در دوران شوک ارزی بوده است و سیستم چند نرخی موجب حملات سفته بازان به بازار ارز می شود . در واقع یکسان سازی نرخ ارز و از بین بردن انحراف نرخ رسمی و نرخ آزاد بهترین راهکار برای ایجاد ثبات ارزی است . برای اینکار باید سیاست های پولی و مالی مناسب نقدینگی به سمت تولید هدایت شود . سفته بازی و سوداگری در بازار ارز با وجود تحریم بانکی منجر به دلاری شدن اقتصاد و کمبود ارز می شود .
#دکترمنوچهر فرهنگ # آدام اسمیت # دکتر اکبر کمیجانی # دکتر شاپور زارعی # پروفسور محمد هاشم پسران # پروفسور محسن بهمنی # دکتر جواد صالحی # دکتر اسفندیار معصومی # مسعود کارشناس # هوشنگ امیر احمدی #سهراب بهداد # احمد سیف # هادی صالحی # پروفسور دکتر حسین عبده تبریزی